1. Informacje Podstawowe

1.1. Opis programu i wymagania sprzętowe

Program OeS 6 przeznaczony jest do wykonywania obliczeń rozpływowych i zwarciowych oraz do analizy zabezpieczeń w sieciach elektroenergetycznych. Zakłada się, że obsługujący go Użytkownik posiada odpowiednią wiedzę z zakresu elektrotechniki oraz poruszania się w środowisku graficznym systemu operacyjnego. OeS 6 jest aplikacją seryjną, łączącą elementy wielu projektów i tworzoną zgodnie z potrzebami różnych grup Użytkowników. Zakres dostępnych funkcjonalności zależy od wybranego przez Użytkownika wariantu programu. OeS 6 pracuje pod kontrolą środowiska uruchomieniowego Microsoft .NET Framework, zarządzającego różnymi elementami systemu: kodem aplikacji, pamięcią i usługami związanymi z bezpieczeństwem. Oznacza to, że program OeS 6 pracuje poprawnie na komputerach z systemami operacyjnymi Microsoft Windows (2012 Server, 7, 8, 10), na których zostało poprawnie zainstalowane i skonfigurowane środowisko Microsoft .NET Framework 4.8 lub nowsze. Wymagania sprzętowe zależne są częściowo od zakładanej wydajności, tj. od oczekiwanej prędkości obliczeń oraz wielkości i złożoności modelowanych sieci.

Aplikacja jest przystosowana do pracy na komputerze klasy PC o konfiguracji spełniającej odpowiednie wymagania („Podstawowe wymagania sprzętowe”). Komunikacja Użytkownika z aplikacją odbywa się poprzez graficzny interfejs użytkownika (GUI - Graphical User Interface) za pomocą klawiatury i myszy, przy wykorzystaniu standardowych funkcji systemu operacyjnego, w tym wielu tzw. skrótów klawiaturowych.

Podstawowe wymagania sprzętowe

Parametr	Wartości minimalne	Wartości zalecane
System Operacyjny	Dowolny MS Windows (2012 Server, 7, 8, 10) z zainstalowanym MS .NET Framework 4.8 lub nowszy	Najnowszy dostępny Microsoft .NET Framework
Procesor	Jednordzeniowy 2 GHz	Architektura wielordzeniowa
Przestrzeń dyskowa dostępna dla aplikacji	500 MB	1 GB
Pamięć fizyczna RAM dostępna dla aplikacji	2 GB	8-16 GB w zależności od przewidywanej wielkości i złożoności analizowanej sieci
Liczba wolnych portów USB	klucz sprzętowy lokalny: 1 port w stacji roboczej, klucz sprzętowy sieciowy: 1 port na serwerze licencji oraz 0 w stacji roboczej	—
Mysz lub inne urządzenie wskazujące	Standardowa, z dwoma przyciskami	Z trzema przyciskami i rolką
Klawiatura	Standardowa	Klawiatura z wydzieloną częścią numeryczną
Rozdzielczość monitora	HD+ 1600 x 900	Full HD 1920 x 1080; przy analizach porównawczych zaleca się układ 2 monitorów i rozszerzonego pulpitu.

Kontrola dostępu do oprogramowania i autoryzacja Użytkownika odbywa się za pomocą klucza sprzętowego HASP (Hardware Against Software Piracy). Brak klucza HASP w porcie USB uniemożliwia uruchomienie lub powoduje zablokowanie działającej aplikacji.

1.2. Instalacja aplikacji

Instalacja aplikacji polega na skopiowaniu na dysk twardy stanowiska roboczego wszystkich plików niezbędnych do działania programu oraz dokonaniu odpowiednich wpisów w rejestrze systemowym. Prawidłowe wykonanie instalacji wymaga od Użytkownika posiadania uprawnień administratora systemu operacyjnego.

Ostrzeżenie

Należy zwrócić szczególną uwagę na kolejność instalowania składników. Nie należy wkładać klucza sprzętowego HASP do portu USB przed zakończeniem pełnej instalacji sterowników.

Procedurę instalacyjną należy rozpocząć od skopiowania na stację roboczą plików instalacyjnych lub od uruchomienia instalatora z dysku przenośnego USB, następnie należy uruchomić plik OeS6Launcher.exe znajdujący się w katalogu głównym dysku instalacyjnego. Otwiera on program (tzw. Launcher) grupujący instalatory klucza sprzętowego oraz aplikacji OeS (Rys. 1.2.1)

Rys. 1.2.1 Okno główne programu grupującego instalatory (Launchera)

Dla Klientów instalujących oprogramowanie na wielu stanowiskach istnieje jest opcja uzyskania tzw. „cichego instalatora”, który umożliwia szybką instalację na wielu komputerach z ustawieniami domyślnymi, w trybie konsolowym i bez wyświetlania Użytkownikowi okienek wymagających potwierdzania zgody lub ustawień.

Dalsza część instalacji polega na wywołaniu przyciskami, znajdującymi się przy prawej krawędzi okna głównego, podrzędnych instalatorów w następującej kolejności:

1. sterowników klucza sprzętowego HASP (uruchamia plik haspdinst.exe),

2. aplikacji OeS 6 (uruchamia plik Instalator_OeS.msi)

i postępowaniu zgodnie z wyświetlanymi komunikatami.

Okno główne instalatora przedstawiono na Rys. 1.2.2, a ekran z Umową licencyjną wymagającą zaakceptowania na Rys. 1.2.3.

Informacja

Domyślną ścieżką instalacyjną programu jest:
C:\Program Files (x86)\IPC\OeS 6\
Domyślną ścieżką plików konfiguracyjnych (app.config) oraz bazodanowych jest:
C:\Users\Nazwa Użytkownika\AppData\Local\IPC\OeS\

Rys. 1.2.2 Okno główne instalatora programu OeS 6

Rys. 1.2.3 Okno Umowy licencyjnej instalatora programu OeS 6

Po zainstalowaniu wszystkich składników należy włożyć klucz sprzętowy HASP do portu USB i poczekać na zakończenie systemowej procedury rozpoznawania nowego sprzętu oraz przypisywania sterowników. Po rozpoznaniu klucza przez system aplikacja OeS 6 jest gotowa do uruchomienia.

Informacja

Oznaką gotowości klucza HASP do pracy jest świecenie się na czerwono diody znajdującej się wewnątrz klucza sprzętowego.
Aby zapewnić prawidłowe działanie klucza sprzętowego, należy sprawdzić, czy zapora systemowa lub inne oprogramowanie odpowiedzialne za bezpieczeństwo stacji roboczej nie zablokowało:
- portu 1947 na maszynie lokalnej (127.0.0.1),
- procesu hasplms.exe (HASP License Manager Service) w Autostarcie

Do zarządzania ustawieniami kluczy sprzętowych służy odpowiedni panel administracyjny, dostępny z poziomu przeglądarki internetowej pod adresem: http://localhost:1947/ lub http://127.0.0.1:1947 (Rys. 1.2.4).

Po wybraniu opcji Sentinel Keys wyświetlana jest lista kluczy sprzętowych dostępnych dla systemu operacyjnego komputera. Widoczne są zarówno klucze lokalne, jak i sieciowe, również związane z oprogramowaniem innych producentów (np. AutoCAD, EPLAN itp.). Listy produktów i funkcjonalności programów są dostępne odpowiednio po wyborze opcji: Products i Features w panelu po lewej stronie okna (Rys. 1.2.4)

Zmiana wariantu programu (np. po zakupie dodatkowych funkcji obliczeniowych) odbywa się poprzez aktualizację klucza sprzętowego. Aktualizacja klucza dokonywana jest za pośrednictwem dostarczonego (np. za pomocą poczty e-mail) pliku wykonywalnego o nazwie:

HaspUpdate_[Numer aktualizacji]_[Identyfikator klucza]_[Klient].exe.

Rys. 1.2.4 Widok panelu zarządzania kluczami sprzętowymi (Sentinel Admin Control Center)

Aktualizowany klucz sprzętowy należy umieścić w lokalnym porcie USB oraz uruchomić plik aktualizacyjny. Po zakończeniu procedury aktualizacyjnej klucz będzie pozwalał na pracę w nowym wariancie programu. Aktualizacja jest jednorazowa, zatem plik HaspUpdate… po zakończeniu procedury może zostać usunięty.

1.3. Konfiguracja licencji sieciowej

1.3.1. Konfiguracja serwera licencji

Jako serwer licencji może zostać wykorzystana dowolna maszyna pracująca w lokalnej sieci pod kontrolą jednego z następujących systemów operacyjnych: Windows, Mac, Linux. Może to być dowolna stacja robocza, jednak ze względów praktycznych (takich jak konfiguracja, stały adres IP, dostępność w godzinach pracy, niezależność od Użytkowników) zaleca się, by był to lokalny serwer (np. serwer wydruku, lokalny serwer plików lub udziałów sieciowych itp.).

Na serwerze licencji należy zainstalować sterowniki klucza HASP. W przypadku systemu MS Windows można wykorzystać te same sterowniki, które są dostarczone w pakiecie instalacyjnym programu OeS. Dla pozostałych systemów operacyjnych należy pobrać odpowiednie sterowniki ze strony producenta: https://sentinelcustomer.gemalto.com/sentineldownloads/?s=&c=End+User&p=HASP.

Na stronie wyszukiwania (Rys. 1.3.1.1) należy wybrać następujące opcje:

• User Category = End User – narzędzia dla tzw. Użytkownika końcowego,

• Product = HASP HL – narzędzia dedykowane dla kluczy programowalnych HL,

• Operating System – wybrać z listy odpowiednią pozycję dla serwera licencji,

• Type = Runtime & Device Drivers – narzędzia związane ze sterownikami i środowiskiem uruchomieniowym.

Po wciśnięciu przycisku [Search] (Wyszukaj) w dolnej części okna pojawi się lista narzędzi odpowiadających kryteriom wyszukiwania. Należy wybrać odpowiedni pakiet instalacyjny (np. DMG, DEB , RMP, sh, ) oraz jego tryb (graficzny lub konsolowy) i po zatwierdzeniu umowy licencyjnej pobrać na dysk lokalny serwera licencji. Po zainstalowaniu sterowników należy dokonać takiej samej weryfikacji, jak przy instalacji na stacji roboczej, tj. czy port 1947 oraz proces hasp.lms nie zostały zablokowane

Jeżeli warunki prawidłowej instalacji zostały spełnione, to po wejściu za pomocą przeglądarki internetowej serwera licencji na stronę http://localhost:1947/ lub http://127.0.0.1:1947 wyświetli się panel administracyjny Sentinel Admin Control Center (Rys. 1.2.4). W tym momencie należy do serwera licencji włożyć klucz sieciowy HASP NET (kolor czerwony) i przejść na podstronę Configuration (panel Options po lewej stronie okna - Rys. 1.3.1.2).

Na zakładce Access from Remote Clients (dostęp dla klientów zdalnych) należy ustawić następujące parametry:

• Allow Access from Remote Clients (zezwól na dostęp do serwera licencji dla klientów zdalnych) – zaznaczyć pole wyboru (zmiana tego parametru może być widoczna w lokalnej sieci dopiero po kilku minutach),

• Access Restrictions (ograniczenia dostępu) – jeżeli sieć wewnętrzna jest prawidłowo skonfigurowana i zabezpieczona przed dostępem z zewnątrz, można w tym polu wpisać wartość allow=all; jeżeli wymagane są dodatkowe obostrzenia, to można w tym polu wpisać konkretne adresy IP maszyn, które mogą korzystać z serwera licencji.

Wprowadzone zmiany należy zatwierdzić przyciskiem [Submit] u dołu strony.

Na zakładce Network (ustawienia sieciowe) można wprowadzić dodatkowe ograniczenia dostępności klucza sprzętowego w sieci w polu Network Visibility:

• All Network Adapters = klucz sprzętowy będzie widoczny dla wszystkich urządzeń i stacji w sieci oraz dla stacji próbujących się łączyć np. za pomocą tunelu VPN,

• None (Local Access Only) = klucz przestaje być udostępniany w sieci i obsługuje oprogramowanie jedynie lokalnie (na danej stacji roboczej, do której został włożony); zaznaczenie tego pola pozwala używać klucza sieciowego jako zwykłego klucza lokalnego, bez udostępniania licencji poza daną stację roboczą.

Rys. 1.3.1.1 Strona wyszukiwania sterowników klucza HASP

Rys. 1.3.1.2 Konfiguracja serwera licencji

1.3.2. Konfiguracja klienta licencji

Na stacji roboczej, na której zainstalowano już sterowniki klucza i program OeS, należy uruchomić panel administracyjny Sentinel Admin Control Center za pomocą przeglądarki internetowej pod adresem http://localhost:1947/ lub http://127.0.0.1:1947 (Rys. 1.2.4).

Rys. 1.3.2.1 Konfiguracja dostępu do serwera licencji

Na podstronie Configuration (panel Options po lewej stronie okna - Rys. 1.3.2.1) należy przejść do zakładki Access to Remote License Managers (dostęp do serwera licencji) i ustawić następujące parametry:

• Allow Access to Remote Licenses (zezwalaj na korzystanie z licencji zdalnej/sieciowej) – należy zaznaczyć pole wyboru (po zmianie tego parametru klucz sieciowy może być widoczny na danej stacji dopiero po kilku minutach),

• Broadcast Search for Remote Licenses (ogłaszaj w sieci poszukiwanie licencji zdalnej) – należy zaznaczyć pole wyboru,

• Aggressive Search for Remote Licenses („agresywne” poszukiwanie licencji zdalnej) – w przypadku złożonych sieci należy zaznaczyć pole wyboru; w przypadku prostych podsieci, pracujących w obrębie jednego routera/switcha, ten parametr nie jest potrzebny,

• Remote License Search Parameters (parametry serwera licencji) – w przypadku sieci złożonych należy w tym polu wpisać adres IP serwera licencji.

Zmiany należy zatwierdzić przyciskiem [Submit] na dole strony.

Następnie należy przejść do podstrony Sentinel Keys (panel Options po lewej stronie okna - Rys. 1.3.2.1). Po prawidłowej konfiguracji serwera licencji oraz klienta licencji na stronie zostanie wyświetlona nazwa serwera w polu Location oraz klucz Sentinel HL Net 10 w polu Key Type (Rys. 1.2.4). Można w tym momencie uruchomić program OeS na stacji roboczej.

W przypadku braku widoczności klucza sieciowego na stacji roboczej należy sprawdzić całe połączenie sieciowe do serwera licencji, szczególnie ewentualne blokady portu 1947.

1.4. Deinstalacja aplikacji

Aplikacja OeS 6 posiada własny deinstalator, uruchamiany poprzez:

• Menu Start > OeS > Odinstaluj (Rys. 1.4.1),

• Panel sterowania > Programy > Programy i funkcje (Rys. 1.4.2).

• Plik instalacyjny oessetup.msi (:numref`UsuwanieMsi`:)

Rys. 1.4.1 Deinstalator OeS 6 w Menu Start

Rys. 1.4.2 Deinstalator OeS 6 w oknie systemowym Programy i funkcje

Rys. 1.4.3 Deinstalator OeS 6 w pliku oessetup.msi

Po uruchomieniu deinstalatora i potwierdzeniu decyzji usunięcia aplikacji OeS 6 (Rys. 1.4.4), wyświetlane zostaje przez kilka sekund okno informujące o postępach procesu (Rys. 1.4.5).

Rys. 1.4.4 Okno potwierdzenia deinstalacji programu

Rys. 1.4.5 Okno główne deinstalatora programu OeS 6

W trakcie deinstalacji użytkownikowi zadane zostaje pytanie dotyczące chęci zachowania kopii baz danych (Rys. 1.4.6)

Rys. 1.4.6 Możliwość zachowania kopii baz danych podczas deinstalacji

Wybór opcji:

• Nie - deinstalator programu oprócz programu OeS usunie trwale pliki baz danych znajdujące się w ich domyślnej lokalizacji

• Tak - opcja umożliwia zachowanie kopii baz danych w ich domyślnej lokalizacji.

W systemie pozostają następujące składniki:

• plik konfiguracyjny aplikacji (parametry aplikacji ustalane przez Użytkownika), znajdujący się w ukrytym folderze ustawień lokalnych systemu (C:\Users\Nazwa Użytkownika\AppData\Local\IPC\OeS\app.config),

• pliki lokalnych baz danych (Rys. 1.4.7) - w zależności od odpowiedzi na pytanie (Rys. 1.4.6),

• sterowniki klucza HASP,

• środowisko Microsoft .NET Framework.

Rys. 1.4.7 Plik konfiguracyjny oraz kopie baz danych aplikacji

W celu usunięcia wyżej wymienionych elementów konieczna jest dodatkowa interwencja Użytkownika posiadającego uprawnienia administratora systemu.

1.5. Uruchamianie aplikacji

Aplikację OeS 6 można uruchomić na jeden z następujących sposobów:

• wybierając pozycję OeS 6 wprost z Menu Start (Rys. 1.5.1) lub przez systemową wyszukiwarkę (wpisując hasło „oes” w Menu Start - Rys. 1.4.1),

• klikając ikonę skrótu znajdującego się na Pulpicie lub na Pasku zadań,

• otwierając plik schematu (modelu sieci) w formacie *.os6 z poziomu Eksploratora plików (Rys. 1.5.2); nastąpi wówczas automatyczne wywołanie aplikacji OeS 6 oraz wczytanie wybranego schematu.

Rys. 1.5.1 Skrót do OeS 6 w Menu Start (Windows 10)

Rys. 1.5.2 Pliki schematów *.os6 w Eksploratorze plików

Przed uruchomieniem aplikacji należy w porcie USB umieścić klucz sprzętowy HASP. Próba uruchomienia programu bez prawidłowo podłączonego i zainstalowanego klucza spowoduje wystąpienie błędu (Rys. 1.5.3)

Rys. 1.5.3 Błąd uruchamiania aplikacji bez klucza HASP

Usunięcie klucza HASP w trakcie działania aplikacji również wygeneruje błędy zgłaszane przez system ochrony HASP SRM. W przypadku wystąpienia tego rodzaju błędu należy sprawdzić prawidłowe działanie klucza (o prawidłowym działaniu informuje świecąca się na czerwono dioda znajdująca się wewnątrz klucza) lub włożyć go ponownie do portu USB i zamknąć komunikat błędu. Następnie należy zamknąć i ponownie uruchomić aplikację OeS 6. W przypadku korzystania z licencji na kluczu sieciowym należy sprawdzić połączenie sieciowe oraz dostępność serwera licencji.

W przypadku braku możliwości przywrócenia klucza, z którym aplikacja OeS 6 została uruchomiona, należy zakończyć proces OeS.exe korzystając z Menadżera zadań (skrót klawiaturowy [Ctrl] + [Shift] + [Esc]), przez kliknięcie prawym klawiszem myszy na procesie OeS i wybraniu opcji Zakończ zadanie (Rys. 1.5.4).

Rys. 1.5.4 Kończenie procesu OeS.exe przez Menedżer zadań

Podczas procedury uruchamiania aplikacji OeS 6 na ekranie pojawia się ekran powitalny (tzw. Splash Screen) z paskiem postępu oraz informacją o ładowaniu poszczególnych składników aplikacji do pamięci operacyjnej (Rys. 1.5.5). Czas potrzebny na pełne uruchomienie aplikacji zależy od konfiguracji sprzętowej komputera oraz aktualnego stanu zasobów systemowych i zwykle trwa od kilku do kilkunastu sekund.

Rys. 1.5.5 Ekran powitalny programu OeS 6